30 grudnia 2023

Łuszczyca - przyczyny, objawy, leczenie i pielęgnacja

Łuszczyca to choroba zapalna skóry, często o podłożu genetycznym. Dotyka ok 2% światowej populacji, choć u rasy białej ten procent może być wyższy (nawet 11%). Łuszczycą nie można się zarazić.

 

 

 

OBJAWY ŁUSZCZYCY:


Objawy mogą się różnic w zależności o typu łuszczy. Najczęściej występującą jest tzw. łuszczyca plackowata (psoriasis vulgaris). Charakteryzują ją:

  • czerwone, uniesione, zgrubiałe, owalne placki pokryte łuską (białą lub srebrzystą);

  • może wystąpić w dowolnym miejscu na ciele, choć najczęściej atakuje: skórę głowy (zmiany często widoczne na linii włosów), zewnętrzne części kolan i łokci, plecy, nogi i ramiona;

  • najczęściej pojawia się po trzydziestce (choć może zaatakować w każdym wieku).

 

 

 

PRZYCZYNY ŁUSZCZYCY:


Powody powstawania zmian łuszczycowych są bardzo złożone i jeszcze nie do końca poznane. Na razie wiemy, że w patogenezie znaczenie ogrywają:
 

1. Podłoże genetyczne – najczęściej związane z mutacją genu HLA-Cw6, który odpowiada za budowę receptora zgodności tkankowej. Receptory te mają za zadanie prezentować antygeny komórkom układu odpornościowego (W ten sposób białe ciałka dowiadują się, że wewnątrz komórki dzieje się coś złego – np. że jest ona zainfekowana wirusem lub uległa procesom nowotworzenia). Z jakiegoś powodu w przypadku wystąpienia tej konkretnej mutacji receptora, układ odpornościowy bardzo często reaguje dużo agresywniej niż normalnie (choć nie każda osoba z tą mutacja ma łuszczycę. Mutacja jedynie zwiększa ryzyko jej wystąpienia).
 

2. Rozregulowanie układu odporności – uszkodzone keratynocyty produkują zbyt dużo peptydów antybakteryjnych. To powoduje aktywację limfocytów Th1 i Th17 oraz produkcję dużej ilości cytokin prozapalnych (szczególnie IL-17 i IL-23). W dalszej części procesu zapalnego dochodzi do aktywacji keratynocytów (komórek skóry) przez cytokiny prozapalne. Komórki skóry myślą, że pojawiło się uszkodzenie skóry, które trzeba zamknąć, więc zaczynają się nadmiernie namnażać (stąd te czerwone, pogrubione placki na skórze).
 

3. Procesy autoimmunologiczne – u wielu pacjentów z łuszczycą wykryto obecność Limfocytów CD4+ (pomocnicze limfocyty T, które wspomagają produkcję przeciwciał) i CD8+ (limfocyty T cytotoksyczne – zabijają komórki zainfekowane lub zmutowane) przeciwko LL37 (peptyd przeciwbakteryjny produkowany przez komórki skóry). Znajdowano również autoreaktywne limfocyty T CD8+, skierowane przeciwko jednemu z białek melanocytów (komórki barwnikowe skóry). W uproszczeniu – u pacjentów z łuszczycą często występują limfocyty, które atakują własne komórki skóry.

 

Czynniki ryzyka (tzw. trigery):

  • stres

  • słońce

  • leki (głównie β-blokery)

  • infekcje paciorkowcem (np. po przebytej anginie)

  • uszkodzenie mechaniczne – występuje tzw. zjawisko Koebnera (po 6-12 od uszkodzenia naskórka, wzdłuż miejsca zadrapania powstają blaszki łuszczycowe).

  • papierosy

  • cukrzyca

  • nadciśnienie

  • otyłość


 

 

LECZENIE ŁUSZCZYCY:


1. Leczenie miejscowe:

kremy i maści zawierające glikokortykosteroidy (działanie przeciwzapalne), witaminę D lub kwas salicylowy w stężeniu 5-10 % (ma działanie keratolityczne i przeciwzapalne). 
 

2. Fototerapia – powoduje wydzielanie substancji regulujących proliferację komórek skóry.
 

3. Leczenie systemowe: 

  • Cytostatyczne (hamuje podziały komórkowe) – metotreksat

  • Immunosupresyjne (hamują procesy zapalne) – cyklosporyna

  • Retinoidy – normalizują proces namnażania i różnicowania komórek skóry

  • Biologiczne – Najczęściej wykorzystuje przeciwciała monoklonalne przeciwko cytokinom prozapalnym infliksymab, adalimumab, etanercept, golimumab (leki anty TNF-α). Są to leki podawano w zastrzykach. Leki biologiczne są bardzo skuteczne, ale ze względu na wysoką cenę przepisuje się je jedynie pacjentom z umiarkowanym i ciężkim przebiegiem choroby, u których inne terapie zawiodły. Lek jest refundowany w 100% przez NFZ, ale kwalifikacja do leczenia jest skomplikowana.  


4. Eksperymentalne:

  • doustne probiotyki – niektóre badania kliniczne wskazują na pozytywne efekty po podaniu doustnych probiotyków (mikroflora jelitowa posiada zdolności immunomodulacji – wpływa na prace układu odporności). Ważny jest odpowiedni dobór szczepów (nie każdy probiotyk wpływa pozytywnie na łuszczycę czy inne choroby zapalne). Znalazłam jedno badanie, które wspominało m.in. szczepy Bifidobacterium adolescentis CCFM667, B. breve CCFM1078, Lacticaseibacillus paracasei CCFM1074, i Limosilactobacillus reuteri CCFM1132 jako potencjalnie łagodzące objawy łuszczycy – badania na zwierzętach. Stosowanie probiotyków nie jest na razie powszechna praktyką i wymaga więcej badań.

  • chirurgiczne – niektóre badania wskazują, że chirurgiczne usunięcie migdałków może dać pozytywne wyniki w leczeniu łuszczycy plackowatej i kropelkowatej 

 

 

 

PIELĘGNACJA SKÓRY ŁUSZCZYCOWEJ:


O ile leczenie łuszczycy (pod kontrolą dermatologa) to podstawa do złagodzenia objawów, o tyle nie można zapomnieć o odpowiedniej pielęgnacji, która działa w tej kwestii wspomagająco (zwłaszcza, że niektóre leki – np. retinoidy, mogą powodować wysuszanie skóry).
 

  1. kremy i balsamy nawilżające (szczególnie z mocznikiem)

  2. dziegieć – dodawany zwykle do mydeł, żeli pod prysznic lub szamponów. Badania pokazują, iż może potencjalnie łagodzić objawy łuszczycy poprzez hamowanie nadmiernego namnażania keratynocytów. Niektóre badania na zwierzętach sugerują jednak potencjalne działanie rakotwórcze dziegciu. Powiedziałabym, że składnik wymaga dokładniejszego przyjrzenia się.

  3. kwas salicylowy – ma działanie keratolityczne (rozpuszcza łuskę) i przeciwzapalne. W kosmetykach dozwolone stężenie wynosi 2%. W aptekach można kupić leki i wyroby medyczne, które zwierają wyższe stężenie tego kwasu. 

  4. ceramidy – naprawiają barierę hydro-lipidową

  5. bakuchiol – sugerowane działanie łagodzące ze względu na efekt antyproliferacyjny (hamowanie namnażania komórek), choć potrzebne jest więcej badań odnośnie tego składnika w wykorzystaniu u osób z łuszczycą.


 

 

 

Bibliografia:

 

  1. Kamiya K, Kishimoto M, Sugai J, Komine M, Ohtsuki M. Risk Factors for the Development of Psoriasis. Int J Mol Sci. 2019 Sep 5;20(18):4347. doi: 10.3390/ijms20184347. PMID: 31491865; PMCID: PMC6769762. 

  2. Petit RG, Cano A, Ortiz A, Espina M, Prat J, Muñoz M, Severino P, Souto EB, García ML, Pujol M, Sánchez-López E. Psoriasis: From Pathogenesis to Pharmacological and Nano-Technological-Based Therapeutics. Int J Mol Sci. 2021 May 7;22(9):4983. doi: 10.3390/ijms22094983. PMID: 34067151; PMCID: PMC8125586.Korman NJ. Management of psoriasis as a systemic disease: what is the evidence? Br J Dermatol. 2020 Apr;182(4):840-848. doi: 10.1111/bjd.18245. Epub 2019 Oct 15. PMID: 31225638; PMCID: PMC7187293.

  3. Griffiths CEM, Armstrong AW, Gudjonsson JE, Barker JNWN. Psoriasis. Lancet. 2021 Apr 3;397(10281):1301-1315. doi: 10.1016/S0140-6736(20)32549-6. PMID: 33812489.

  4. Rendon A, Schäkel K. Psoriasis Pathogenesis and Treatment. Int J Mol Sci. 2019 Mar 23;20(6):1475. doi: 10.3390/ijms20061475. PMID: 30909615; PMCID: PMC6471628.

  5. Kircik L, Alexis AF, Andriessen A, Blattner C, Glick BP, Lynde CW, Gold LS. Psoriasis and Skin Barrier Dysfunction: The Role of Gentle Cleansers and Moisturizers in Treating Psoriasis. J Drugs Dermatol. 2023 Aug 1;22(8):773-778. doi: 10.36849/jdd.7411. 

  6. Puyana C, Chandan N, Tsoukas M. Applications of bakuchiol in dermatology: Systematic review of the literature. J Cosmet Dermatol. 2022 Dec;21(12):6636-6643. doi: 10.1111/jocd.15420. Epub 2022 Oct 31. PMID: 36176207.

  7. Greenzaid J, Friedman A, Sodha P. The Use of Bakuchiol in Dermatology: A Review of In Vitro and In Vivo Evidence. J Drugs Dermatol. 2022 Jun 1;21(6):624-629. doi: 10.36849/JDD.6740. PMID: 35674758.

  8. Ma S, Gobis K, Swindell WR, Chaudhuri R, Bojanowski R, Bojanowski K. Synthesis and activity of the salicylic acid ester of bakuchiol in psoriasis-surrogate keratinocytes and skin substitutes. Clin Exp Dermatol. 2017 Apr;42(3):251-260. doi: 10.1111/ced.13024. Epub 2017 Jan 4. PMID: 28052368; PMCID: PMC5600152.

  9. Sekhon S, Jeon C, Nakamura M, Afifi L, Yan D, Wu JJ, Liao W, Bhutani T. Review of the mechanism of action of coal tar in psoriasis. J Dermatolog Treat. 2018 May;29(3):230-232. doi: 10.1080/09546634.2017.1369494. Epub 2017 Sep 19. Erratum in: J Dermatolog Treat. 2018 May;29(3):x. PMID: 28814117.

  10. Alora-Palli MB, Perkins AC, Van Cott A, Kimball AB. Efficacy and tolerability of a cosmetically acceptable coal tar solution in the treatment of moderate plaque psoriasis: a controlled comparison with calcipotriene (calcipotriol) cream. Am J Clin Dermatol. 2010;11(4):275-83. doi: 10.2165/11530380-000000000-00000. PMID: 20513160.

  11. França K. Topical Probiotics in Dermatological Therapy and Skincare: A Concise Review. Dermatol Ther (Heidelb). 2021 Feb;11(1):71-77. doi: 10.1007/s13555-020-00476-7. Epub 2020 Dec 19. PMID: 33340341; PMCID: PMC7859136.

  12. Lu W, Deng Y, Fang Z, Zhai Q, Cui S, Zhao J, Chen W, Zhang H. Potential Role of Probiotics in Ameliorating Psoriasis by Modulating Gut Microbiota in Imiquimod-Induced Psoriasis-Like Mice. Nutrients. 2021 Jun 11;13(6):2010. doi: 10.3390/nu13062010. PMID: 34207960; PMCID: PMC8230682.

  13. Polak K, Bergler-Czop B, Szczepanek M, Wojciechowska K, Frątczak A, Kiss N. Psoriasis and Gut Microbiome-Current State of Art. Int J Mol Sci. 2021 Apr 26;22(9):4529. doi: 10.3390/ijms22094529. PMID: 33926088; PMCID: PMC8123672.

  14. Dirschka T. Mode of action of urea. Int J Clin Pract. 2020 Dec;74 Suppl 187:e13569. doi: 10.1111/ijcp.13569. PMID: 33249710.

Tik Tok dla MOUNT BOTANICA
Instagram dla MOUNT BOTANICA
YouTube Mount Botanica
Facebook MOUNT BOTANICA

ŚLEDŹ NAS