Kwas salicylowy jest składnikiem kosmetycznym znanym od stuleci i w związku z tym, dokładnie przebadanym. Jest to kwas, który rozpuszcza się w tłuszczach. Dzięki temu pomaga w usuwaniu sebum i oczyszczaniu porów. Dla osób z cerą trądzikową, lub zaskórnikami, to podstawa pielęgnacji.

Trądzik i zaskórniki w dużej mierze wynikają z zatykania mieszków włosowych przez nagromadzony łój i martwe komórki naskórka. W trądziku dodatkową rolę spełniają również procesy zapalne (obserwowane jako zaczerwienienie, pieczenie), namnażanie bakterii Propionibacterium acnes (ropa w pryszczu) i nadmierną keratynizację komórek skóry (za dużo keratyny, zatykanie porów). Leczenie trądziku jest procesem wielotorowym. W cięższych przypadkach może być wymagane podawanie leków hormonalnych, dużych dawek witaminy A (zmniejsza keratynizację) lub antybiotyków (do zwalczania wyjątkowo uporczywych infekcji). Walka z trądzikiem zaczyna się jednak od właściwej pielęgnacji, która może zapobiegać lub redukować częstość powstawania wyprysków. Podstawą takiej pielęgnacji jest oczyszczanie skóry i usuwanie nadmiaru sebum. W tej roli niezrównany jest właśnie kwas salicylowy.

Kwas salicylowy należy to tzw. beta-hydroksy kwasów (BHA – ang. Beta-Hydroxy Acid). Są to kwasy rozpuszczalne w tłuszczach (w przeciwieństwie do kwasów AHA, takich jak kwas mlekowy, które rozpuszczają się w wodzie). Takie powinowactwo do tłuszczy pozwala kwasowi salicylowemu wnikać w głębsze warstwy skóry i głębiej oczyszczać pory.

WŁAŚCIWOŚCI KWASU SALICYLOWEGO:

• Komedolityczne – rozpuszcza, upłynnia sebum, co pozwala łatwiej usunąć jego nadmiar i zapobiec zatykaniu porów.
• Desmolityczne (złuszczające) – powoduje rozpad połączeń komórkowych i złuszczanie korek. Tym samym ułatwia usuwanie złogów zatykających pory.
• Przeciwzapalne (podobnie jak aspiryna) – może ograniczać zaczerwienie i opuchliznę w przypadku już występujących wyprysków.
• Antybakteryjne – pozwala pozbyć się bakterii, które wywołują infekcje skórne i powstanie ropy w środku wyprysków.
• Ogranicza produkcję sebum – tym samym normalizuje stan cery i ogranicza ryzyko ponownego zatykania porów.
• Poprawia wchłanianie innych składników aktywnych.

NA CO POMAGA KWAS SALICYLOWY:

• Trądzik
• Zaskórniki
• Rogowacenie okołomieszkowe (potocznie zwane skórką truskawkową) – mieszki są zatykane przez nadprodukcję keratyny, co objawia się drobnymi, różowymi, niebolesnymi krostkami, najczęściej na rękach lub nogach. Kwas salicylowy pomaga w oczyszczaniu tego typu skóry dzięki swoim zdolnościom do rozkładu keratyny.

JAK STOSOWAĆ KWAS SALICYLOWY

• Najlepiej wieczorem (może zwiększać wrażliwość na słońce)
• W połączeniu z jakimś kosmetykiem nawilżającym (kwas salicylowy może lekko wysuszać skórę).

Kwas stosuje się w formie kremów, serum lub jako dodatek do środków myjących. Maksymalna dozwolona ilość w kosmetykach to 2%. Większe stężenia są co prawda używane w peelingach chemicznych, ale są to specjalistyczne środki używane jedynie w salonach kosmetycznych. W domowej kosmetyczce na pewno nie ma nic, co by przekraczało te przepisowe 2%. W tym stężeniu kwas nie powinien powodować podrażnień, o ile nie mamy bardzo wrażliwej skóry. Ja osobiście, jako pechowa posiadaczka AZS, skórę mam bardzo wrażliwą i kwas salicylowy w maksymalnym stężeniu powoduje u mnie uczucie szczypania, pieczenia i zaczerwienienie. Z tego względu w formulacjach używam stężeń poniżej 1,5%. Więcej nie zawsze znaczy lepiej i stosowanie składników aktywnych w maksymalnym dozwolonym stężeniu wcale nie musi być najlepsze. Mnie sprawdzają się znakomicie stężenia niższe. Ja stosuję kwas salicylowy zazwyczaj jako dodatek do środków myjących. Takie kosmetyki zostawiają skórę lekko napiętą z uczuciem dogłębnego doczyszczenia. Dlatego lubię używać ich latem lub po wysiłku fizycznym, kiedy bardziej się pocę.

PRZECIWSKAZANIA I ŚRODKI OSTROŻNOŚCI

• Uczulenie na salicylany (w tym aspirynę)
• Uszkodzenia skóry, rany, egzema.
• Skóra bardzo wrażliwa (w tym przypadku kwas salicylowy również ma zastosowanie pod warunkiem, że jest w mniejszym stężeniu. Dobrze też przetestować taki kosmetyk na mniejszym fragmencie skóry przedramienia, żeby upewnić się, że na pewno nie skończy się to znacznym podrażnieniem.)

Bibliografia:

1. Arif T. Salicylic acid as a peeling agent: a comprehensive review. Clin Cosmet Investig Dermatol. 2015 Aug 26;8:455-61. doi: 10.2147/CCID.S84765. PMID: 26347269; PMCID: PMC4554394.
2. Lu J, Cong T, Wen X, Li X, Du D, He G, Jiang X. Salicylic acid treats acne vulgaris by suppressing AMPK/SREBP1 pathway in sebocytes. Exp Dermatol. 2019 Jul;28(7):786-794. doi: 10.1111/exd.13934. Epub 2019 May 15. PMID: 30972839.
3. Dall’oglio F, Tedeschi A, Fabbrocini G, Veraldi S, Picardo M, Micali G. Cosmetics for acne: indications and recommendations for an evidence-based approach. G Ital Dermatol Venereol. 2015 Feb;150(1):1-11. Epub 2014 Oct 15. PMID: 25315288.
4. Moy RL, Levenson C, So JJ, Rock JA. Single-center, open-label study of a proprietary topical 0.5% salicylic acid-based treatment regimen containing sandalwood oil in adolescents and adults with mild to moderate acne. J Drugs Dermatol. 2012 Dec;11(12):1403-8. PMID: 23377508.
5. Choi YS, Suh HS, Yoon MY, Min SU, Kim JS, Jung JY, Lee DH, Suh DH. A study of the efficacy of cleansers for acne vulgaris. J Dermatolog Treat. 2010 May;21(3):201-5. doi: 10.3109/09546630903401454. PMID: 20394494.
6. Calvisi L. Efficacy of a combined chemical peel and topical salicylic acid-based gel combination in the treatment of active acne. J Cosmet Dermatol. 2021 Jul;20 Suppl 2:2-6. doi: 10.1111/jocd.14281. PMID: 34318988.
7. Eichenfield DZ, Sprague J, Eichenfield LF. Management of Acne Vulgaris: A Review. JAMA. 2021 Nov 23;326(20):2055-2067. doi: 10.1001/jama.2021.17633. PMID: 34812859.
8. Draelos Z, Lewis J, McHugh L, Pellegrino A, Popescu L. Novel retinoid ester in combination with salicylic acid for the treatment of acne. J Cosmet Dermatol. 2016 Mar;15(1):36-42. doi: 10.1111/jocd.12190. Epub 2015 Oct 30. PMID: 26516077.
9. Bhatia AC, Jimenez F. Rapid treatment of mild acne with a novel skin care system containing 1% salicylic acid, 10% buffered glycolic acid, and botanical ingredients. J Drugs Dermatol. 2014 Jun;13(6):678-83. PMID: 24918557.
10. Maghfour J, Ly S, Haidari W, Taylor SL, Feldman SR. Treatment of keratosis pilaris and its variants: a systematic review. J Dermatolog Treat. 2022 May;33(3):1231-1242. doi: 10.1080/09546634.2020.1818678. Epub 2020 Sep 14. PMID: 32886029.
11. Reddy S, Brahmbhatt H. A Narrative Review on the Role of Acids, Steroids, and Kinase Inhibitors in the Treatment of Keratosis Pilaris. Cureus. 2021 Oct 20;13(10):e18917. doi: 10.7759/cureus.18917. PMID: 34692268; PMCID: PMC8528166.
12. Kootiratrakarn T, Kampirapap K, Chunhasewee C. Epidermal permeability barrier in the treatment of keratosis pilaris. Dermatol Res Pract. 2015;2015:205012. doi: 10.1155/2015/205012. Epub 2015 Feb 24. PMID: 25802513; PMCID: PMC4354723.